Muhammad xon Arab madrasasi

Qadim zamonlarda qurilgan o'quv yurtlaridan biri, Arab Muhammad xon madrasasi, ochiq osmon ostidagi tarixiy-me'moriy majmua bo'lgan Xiva ichki shahri Ichan-qala ichida joylashgan. Madrasa yaqinida keyinchalik qayta qurilgan Aminhana madrasasini ko'rish mumkin. Qadimgi madrasani qurish uchun sabab muhimroq edi: Xorazm hukmdori Arab Muhammad xon shu tariqa stol shahrining tanazzulga yuz tutgan sobiq poytaxt Urganchdan ko'tarilgan Xivaga ko'chishini qayd etdi.

Hukmdor tomonidan ishlab chiqilgan va qurilgan bino zamonaviy binodan sezilarli darajada farq qiladi, uning 400 yildan ortiq tarixi davomida u bir necha bor qayta qurilgan va tiklangan. Masalan, bir qavatli binodan u ikki qavatli binoga aylandi. Ammo binoning dastlabki tafsilotlaridan yog'och o'yilgan ustunlar, shuningdek, terilgan shiftlarning parchalari saqlanib qolgan. Madrasaning tashqi ko'rinishi soddaligi va hatto astsetikligi bilan ajralib turadi, bu ayniqsa dekor bilan bezatilgan ushbu turdagi boshqa binolar bilan taqqoslaganda sezilarli.

Madrasa aholining katta qismi Islom dinini qabul qiladigan mamlakatlarda ta'lim muassasalari deb ataladi. Dastlab, bilim olish joyi masjidlar edi, ammo vaqt o'tishi bilan me'moriy binolarning yangi turi — madrasalar shakllandi, ularning nomi ular o'rganadigan, bilim oladigan joy deb tarjima qilinishi mumkin. Binolar ba'zi umumiy xususiyatlarga ega, ammo turli sohalarda tartib va \ u200b \ u200bqurilmalar farq qilishi mumkin. Hozirgi kunda o'quv yurtlari dunyoviy (o'rta va oliy umumta'lim maktablari) va diniy (diniy shaxslarni tayyorlash bilan shug'ullanadi) ga bo'linadi. Madrasalarning aksariyati davlat muassasalari, ammo pullik ta'limga ega xususiy muassasalar ham mavjud.

Madrasa, tarixiy Xiva shahrining boshqa binolari singari, nafaqat o'zining go'zalligi bilan hayratga soladi, balki me'moriy uslublar va dekorativ elementlarning evolyutsiyasi haqida tushuncha beradi. Shuningdek, ular shahar tarixi, uning aholisining turli davrlardagi hayoti va madaniyati haqida gapirishadi.

Tarix

Shibonidlar sulolasidan bo'lgan Arab Muhammad xon XVII asrning dastlabki yigirma yilligida Xivada hukmronlik qilgan, o'z hukmronligi davrida u davlat boshqaruvi tizimini sezilarli darajada takomillashtirgan. Uning davrida Xiva nafaqat yangi gullab-yashnayotgan poytaxtga aylandi, balki Sharq marvaridlari — Samarqand va Buxoroga o'zining yorqinligi va ulug'vorligi bilan yaqinlashib, ko'plab mohirlik bilan bezatilgan binolar bilan bezatildi. Xon shaharni g'ayrat bilan obodonlashtirdi, ko'plab diniy va fuqarolik binolarini qurdi, ularning aksariyati, afsuski, bizning kunlarimizga etib bormadi.

Ilgari kichik o'quv yurti tashkil etilgan bir boy shaharlik ayoldan sotib olingan yerlarda Arab Muhammad xon 1616 yilda to'g'ri burchakli yangi bir qavatli inshoot qurdi. Madrasaga kirishdan oldin Qur'onning ibratli yozuvi bor edi. Burchaklar nisbatan past minoralar bilan qoplangan. Ichkarida masjid va o'quvchilarning Xujr xonalari, umumiy mashg'ulotlar uchun xonalar joylashgan.

Qayta qurish va tiklash madrasa binosida bir necha bor sodir bo'lgan. Masalan, Allakulixon tomonidan XIX asr o'rtalariga yaqin, binoning kuchli eskirganligi sababli, u ikkinchi qavat qo'shilgan holda, kech Xiva me'morchiligi ruhida tubdan qayta qurilgan. Talabalar uchun mo'ljallangan yangi xujralar va binolar qo'shildi. Hatto kirish eshigi ustidagi Portal ham qisman qayta ishlashga majbur bo'ldi. Madrasa bizning zamonamizda paydo bo'lgan to'liq ko'rinishga ega bo'ldi.

Sayyoramizning turli burchaklaridan Xivaga kelgan sayyohlar ushbu madrasani chetlab o'tmaydilar, bu shahar tarixini o'z ichiga olgan, hukmdorlarning o'zgarishi, mahalliy aholining madaniy va kundalik hayotidagi o'zgarishlarga guvoh bo'lgan.