Buxorodagi qo'sh madrasa
Buxorodagi qo'sh madrasa
Buxorodagi qo'sh madrasa
Buxorodagi qo'sh madrasa
Buxorodagi qo'sh madrasa
Buxorodagi qo'sh madrasa

Buxorodagi qo'sh madrasa

Fors tilidan tarjima qilingan "qo'shaloq" yoki "juftlashgan" madrasa degan ma'noni anglatuvchi kosh madrasasi ikkita nafis bino-madori xon madrasasi va Abdullaxon madrasasi majmuasini o'z ichiga oladi. Ushbu ikkita madrasa kosh-o'rta Osiyoning an'anaviy me'moriy ansamblini tashkil etadi, u bir xil o'qda joylashgan va jabhalari bir-biriga qaragan ikkita binodan iborat. Ushbu tarixiy inshootlar ansambli XVI asrda qurilgan, ularning asoschisi o'sha paytda mashhur bo'lgan O'zbek xoni Abdullaxon bo'lib, u Shayboniylar sulolasiga tegishli. Qo'sh madrasa, mamlakatning madaniy markazi deb ataladigan Buxoro arxitekturasining boshqa ko'plab yodgorliklari singari, YUNESKOning Jahon merosi ob'ektlari ro'yxatiga kiritilgan.
Modari xon madrasasi

Modari-xon madrasasi, uning nomi o'zbek tilidan "xonning onasi" deb tarjima qilingan (asl nusxada — Modarixon madrasasi) 1566-67 yillarda (yoki hijriy yil hisobi bo'yicha 947 yilda) qurilgan. Ushbu me'moriy ansamblning ikkita binosidan bu madrasa kichikroq. Qurilish Abdullaxon II ning sevimli va hurmatli onasi sharafiga uning shaxsiy ko'rsatmasiga binoan qurilgan.

Modari xon madrasasi Markaziy hovli atrofida joylashgan xujralar (o'qituvchilar va talabalar uchun yashash xonalari) bo'lgan ikkita ayvondan (tonozli xonalar) iborat an'anaviy Osiyo inshootidir. Kirish portalining ikki tomonida darshana (o'quv mashg'ulotlari uchun mo'ljallangan xona va ma'ruzalar zallari) va kottej masjidi joylashgan. Kirish joyi ustida she'riy shaklda yozilgan va madrasa qurilgan sanani ko'rsatadigan mayolik yozuvi saqlanib qolgan. Tuzilishning badiiy bezaklari juda oddiy va kamtarona hisoblanadi.

Modari xon madrasasining fasadi binoning qolgan qismiga burchak ostida joylashgan, chunki uning qurilishi paytida bu yerda allaqachon faoliyat ko'rsatayotgan ko'cha va qo'shni kvartallar qurilgan, bu esa binoni to'g'ri burchakli shaklda qurishga imkon bermagan. Shuning uchun, bu struktura boshqa barcha bunday binolardan g'ayrioddiy trapezoidal shakli bilan farq qiladi. Modari xon madrasasining tashqi jabhalari gul kurtaklari tasvirlangan asl g'ishtli ko'p rangli mozaikalar bilan bezatilgan bo'lib, unda har doim yangi narsalarni topishingiz mumkin.
Abdullaxon Madrasasi

Abdullaxon madrasasi (yoki Abdullaxon madrasasi) Modari-xon madrasasidan biroz keyinroq 1589-90 yillarda qurilgan. Ushbu bino Markaziy Osiyo me'morchiligining eng ko'zga ko'ringan asarlaridan biri hisoblanadi.

Abdulla xon madrasasiga ikki qanotli madrasa korpusi va ulug'vor kirish portali kiradi. Bino ichida ajoyib gumbaz bilan qoplangan katta ma'ruza zali mavjud. Abdullaxon madrasasi Buxorodagi barcha maktablar orasida uchinchi o'rinda turadi (Kukeldash madrasasi va miri-Arab madrasasidan keyin).

Ushbu binoning jabhalari, shuningdek, uzoq masofadan o'rganish yaxshiroq bo'lgan sovuq ranglar (ko'k, ko'k, yashil, oq) bilan bezatilgan. Ushbu ta'lim muassasasi devorlarining qadimiy bezaklari an'anaviy o'rta Osiyo landshaftlari haqida hikoya qiladi va binoga rang-barang va bayramona ko'rinish beradi. Modari xon madrasasida bo'lgani kabi, ushbu binoda darslar uchun sinflar mavjud bo'lib, ularga kirish to'g'ridan-to'g'ri ko'chadan maxsus yog'och eshiklar orqali amalga oshiriladi. Abdulla xon madrasasining ikkinchi qavatida bir qator kemerli lojikalar joylashgan bo'lib, bu uning o'ziga xos xususiyati hisoblanadi, chunki odatda bunday binolarda faqat ko'r kamarlar jabhalarda joylashgan. Madrasaning burchaklarida binoning yon qanotlari balandligi bo'yicha kesilgan "guldasta" minoralari (minoralar o'rniga) qurilgan.

Kosh madrasasi ko'pincha ushbu muassasalarda o'qiyotgan talabalarni qushlarning ko'zlari bilan kuzatib boradigan ikkita ulug'vor gigant o'qituvchilar bilan taqqoslanadi. Ushbu ikki madrasa o'rtasida joylashgan maydon Buxoroning eng go'zal maydonlaridan biri hisoblanadi.

Xaritadagi joy